دربارهٔ آکادمی رشد باما
سلام! من حمزه محمودی آرانی، بنیانگذار «رشدباما» هستم. این آکادمی را از یک دغدغهٔ ساده اما جدی شروع کردم: اینکه رشد فردی در ایران فقط یک موج انگیزشی زودگذر نباشد، بلکه تبدیل شود به یک مسیر عملی و بومی که در زندگی واقعی جواب بدهد. سالها میان پژوهش و آموزش حرکت کردهام و دیدهام که نسخههای آمادهٔ ترجمهشده بدون تطبیق فرهنگی، در عمل کار نمیکنند. بازار توسعه فردی در ایران یا پر از شعارهای انگیزشی کاریزماتیک است یا نسخههای ترجمهشدهی صرف که با فرهنگ ما همخوانی ندارند. «رشدباما» دقیقاً برای پر کردن همین خلأ شکل گرفت: دانش معتبر روانشناسی و علوم رفتاری را میگیریم، از صافی تجربههای زیستهٔ ایرانی عبورش میدهیم و تبدیلش میکنیم به مهارتهای ساده و قابل اجرا. هدف ما این است که کیفیت زندگی از یک شعار دور تبدیل شود به یک تجربهٔ روزمره و ملموس.
فلسفه و ارزشهای آکادمی
در رشدباما بهجای تمرکز صرف بر «موفقیت» و ثروت، از رشد و توانگری حرف میزنیم. بهجای موفقیت بهمعنای مقصدِ دور، «رشد» را به عنوان یک مسیر مادامالعمر میپذیریم و بهجای ثروت صرف، «توانگری» را به معنای زیستنی شکوفا در ابعاد روانی، جسمی، روابط و معنا دنبال میکنیم. این جابهجایی واژگانی، مسیر عملیمان را مشخص میکند: رشد درونی که به نتایج بیرونی پایدار منتهی میشود.
ارزشهای اصلی ما در یک نگاه:
- اصالت و بومیسازی: نسخههای کپیشده کافی نیست. ما روی راهحلهای واقعاً ایرانی و متناسب با فرهنگ خودمان پافشاری میکنیم.
- علم در خدمت زندگی: هر چیزی که یاد میدهیم باید تبدیل شود به ابزار رفتار روزمره – قابلیت تمرین و سنجش داشته باشد.
- همراهی و صداقت: در اینجا خبری از «گورو» نیست؛ من کنار شما راه میروم، شفاف و انسانی؛ صداقت و اعتماد محور رابطهٔ ماست.
این چهارچوب ارزش به ما کمک میکند که هر فعالیت، دوره و محتوایی را با مسئولیتپذیری علمی و اخلاقی طراحی کنیم. هدفمان فقط انتقال آگاهی نیست، بلکه ایجاد تغییر رفتاری قابلاندازهگیری است.
بنیانگذار آکادمی
حمزه محمودی آرانی – کسی که سالهاست میان علم و زندگی روزمره پل میزند تا «رشد» برای ایرانیها فراتر از شعار باشد. من خود را «معمار رشد» میدانم؛ پژوهشگری که نفسش با مقالات علمی و آزمایشگاههای تحقیق در علوم شناختی و اعصاب پیوند خورده، و در عین حال مربی کلاس و کارگاههای عملی و گفتوگوی صمیمانه هستم. چشمانداز من این است که هر ایرانی فرصت زیستن اصیل و آگاهانه داشته باشد و بهترین نسخهاش را در کار، خانواده و اجتماع زندگی کند.
ریشههای علمیام در روانشناسی شناختی و علوم اعصاب است؛ مسیرم از مؤسسه آموزش عالی علوم شناختی (ICSS) و آزمایشگاههای علوم اعصاب شناختی گذشته است، جایی که پایههای عصبی تصمیمگیری و تنظیم هیجان را پژوهش کردم. بعدتر با روانشناسی مثبتگرا (Positive Psychology) آشنا شدم و در دورهٔ MAPP دانشگاه پنسیلوانیا، مدل PERMA (مدل پنجبعد رفاه)، خوشبینیآموختهشده و کار با نقاط قوت را به شکل کاربردی یاد گرفتم – پیوندی که بعدها ستون اصلی کار من شد. ترکیب علوم اعصاب شناختی و روانشناسی مثبت به ما این امکان را داد که نسخهای واقعاً کاربردی و متناسب با ایران بسازیم.
تجربهی توسعه فردی در ایران نشان داد این بازار دو سوی ناکافی دارد: یا گفتمانهای صرفاً انگیزشی و کاریزماتیک، یا ترجمهٔ مستقیم مدلهای غربی بدون تطبیق فرهنگی. ما دقیقاً برای پر کردن همین خلأ شکل گرفتیم: نهادی پژوهشی–آموزشی که هم عمق علمی دارد، هم با واقعیت ایرانیها همصداست و دانش را از سطح انگیزش به تغییر رفتاری پایدار تبدیل میکند.
روش تولید محتوا: «علم × عمل × فرهنگ ایرانی»
در رشدباما فرایند تولید محتوا از دو بال اصلی تشکیل شده است: بال پژوهشی و بال آموزشی. بال پژوهشی مانند یک اندیشکده عمل میکند؛ مأموریت آن تحلیل عمیق، تولید محتوای پژوهشی و استخراج چارچوبهای نظری جدید است. بال آموزشی وظیفه دارد یافتههای علمی را به زبانی ساده و ساختارمند برای عموم تبدیل کند.
در عمل، سه گام کلیدی را همزمان جلو میبریم:
- انتخاب اصول علمی معتبر: ابتدا چارچوبها و مدلهای روانشناسی شناختهشده و مستدل را انتخاب میکنیم (مثلاً از مباحث رفاه و مدل PERMA تا ذهنآگاهی و تابآوری).
- تحقیق در زندگی واقعی ایرانی: سپس با مصاحبههای عمیق، گروههای کانونی و بررسی تجربههای زیستهٔ ایرانیها، شرایط و نیازهای فرهنگی – اجتماعی جامعه را میشناسیم.
- بازطراحی مدلها: نهایتاً مدلها را متناسب با زبان و مثالهای خودمان بازطراحی میکنیم تا واقعاً در زندگی ما قابل اجرا شوند.
خروجی این فرایند، دورهها و مسیرهای یادگیریای است که علاوه بر پشتوانهٔ علمی قوی، در زندگی امروز ایرانیها کاربردیاند. برای مثال، دورههایی دربارهٔ مدیریت استرس و توجه، رضایت از زندگی (PERMA)، روابط معنادار، تربیت فرزند، سلامت دیجیتال و کار عمیق ارائه میکنیم که همه بر شانهٔ شواهد علمی (مانند MBSR، مدل PERMA و مداخلات مثبتگرا) سوار شدهاند. همه مطالب با زبانی ساده و تمرینهای کوتاه همراه است، تا یادگیری صرفاً ذهنی نباشد و دانش تبدیل به مهارت ملموس شود.
باشگاه والدین: قلب تپندهٔ یادگیری اجتماعی
در کنار دورههای آموزشی، «باشگاه والدین رشدباما» پلتفرم اصلی ما برای یادگیری جمعی و همیاری است. در این باشگاه، من و شما تنها نیستیم؛ کنار همیم. چه چیزهایی در باشگاه والدین داریم؟
- انجمنها و تالارهای گفتوگو: مکانی برای طرح پرسشهای واقعی و به اشتراکگذاری تجربههای شخصی.
- گروههای تخصصی کوچک (۴–۶ نفر): جایی برای تمرین عملی، مسئولیتپذیری و بازخورد همتا به همتا، تا یادگیری به مهارت تبدیل شود.
- جلسات زنده با مربیان: پرسشوپاسخ شفاف و کاربردی با مربیان آکادمی، نه تکرار کلیات.
- کتابخانهٔ منابع گزینشده و پروژههای مشترک: منابع خواندنی و چالشهای عملی برای یادگیری فعال؛ تا یادگیری فقط شنیدنی نباشد و انجامدادن باشد【1†L56-57】.
باشگاه والدین همان جایی است که بومیسازی واقعا اتفاق میافتد: با هم یاد میگیریم، با هم آزمون میکنیم و با هم نتیجه میبینیم. اینجا تجربههای هر فرد با تجربهٔ دیگران تلفیق میشود و دانشی که از پژوهش و عمل استخراج شده، در دل جامعهی خودمان نهادینه میشود.
بومیسازی محتوا
در آکادمی ما «بومیسازی» اصل است. ما از همان ابتدا معیاری که برای تالیف کتابهای علمیمان داریم این است که راهحلها باید ساختاریافته و منطبق با ارزشهای اجتماعی ایران باشند. فرایند بومیسازی ما چندمرحلهای است: ابتدا مدلهای موفق جهانی را از هم میگشاییم (Deconstruction)، سپس اصول بنیادین جهانی را استخراج میکنیم (Extraction)، شرایط و ارزشهای فرهنگی ایران را بررسی میکنیم (Contextual Analysis) و در پایان، مدلی جدید بر پایهٔ این اصول میسازیم که عمیقاً با زندگی ایرانی سازگار باشد. نتیجه این کار، نسخههایی از «دانش جهانی» است که در تجربهٔ ایرانی حل شده و در خانه، محل کار و مدرسهٔ ما کارایی دارد.
منابع محتوایی آکادمی
نام (FA / EN)نوعحوزههای کلیدیشهر/استاندلیل انتخاب
| دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران / TUMS School of Public Health | مؤسسه دانشگاهی | سلامت عمومی؛ سنجش QoL؛ سیاست سلامت؛ SDH | تهران | قدیمیترین و بزرگترین مرکز آموزش/پژوهش سلامت عمومی در ایران؛ فعالیت آموزشی و پژوهشی مداوم از 1966 |
| مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت (تبریز) / SDH Research Center, TBZMED | مؤسسه پژوهشی | SDH؛ سیاست اجتماعی؛ سلامت شهری | تبریز / آذربایجان شرقی | تمرکز تخصصی بر SDH و سیاستگذاری بهبود برابری سلامت در منطقه |
| مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت، شیراز / Health Policy Research Center (SUMS) | مؤسسه پژوهشی | سیاست سلامت؛ ارزیابی برنامه؛ QoL | شیراز / فارس | هاب دانشگاهی معتبر برای تحلیلهای سیاست سلامت در سطح ملی/استانی |
| مرکز تحقیقات سالمندی (دانشگاه علوم بهزیستی) / Aging Research Center, USWR | مؤسسه پژوهشی | سالمندی؛ توانبخشی؛ سیاست اجتماعی | تهران | تمرکز مستقیم بر QoL سالمندان و پژوهشهای مبتنی بر شواهد |
| پژوهشکده تأمین اجتماعی / Social Security Research Institute (SSOR) | مؤسسه پژوهشی | رفاه؛ سیاست اجتماعی؛ فقر؛ بیمه اجتماعی | تهران | پشتوانه پژوهشی نظام رفاه و تأمین اجتماعی با گزارشهای سیاستی |
| پژوهشکده بیمه (بیمه مرکزی) / Insurance Research Center (IRC) | مؤسسه پژوهشی | حمایت مالی سلامت؛ ریسک؛ رفاه | تهران | تولید دانش برای سیاستگذاری بیمهای (سلامت/زندگی) اثرگذار بر رفاه |
| مرکز آمار ایران / Statistical Center of Iran | نهاد دولتی/داده | آمار QoL؛ رفاه؛ SDGs | تهران | مرجع رسمی دادههای جمعیتی/اجتماعی برای سنجش QoL و رفاه |
| سازمان حفاظت محیطزیست / Department of Environment (DOE) | نهاد دولتی | کیفیت محیط؛ آلودگی هوا؛ تنوع زیستی | تهران | سیاستگذار ملی محیطزیست با خدمات و دادههای محیطی بهروز |
| شرکت کنترل کیفیت هوا (شهرداری تهران) / Tehran Air Quality | نهاد شهری/داده | آلودگی هوا؛ سلامت شهری؛ زیستپذیری | تهران | سامانه رسمی اندازهگیری و گزارش شاخصهای کیفیت هوا برای پایتخت |
| مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی (BHRC) / Building & Housing Research Center | مؤسسه پژوهشی | شهر قابلزندگی؛ ایمنی ساختمان؛ محیطزیست شهری | تهران | بازوی پژوهشی ملی برای سیاستگذاری مسکن/شهر با اثر بر زیستپذیری |
| مرکز نوآوری شهری تهران / Tehran Urban Innovation Center (TUIC) | مرکز نوآوری شهری | نوآوری اجتماعی؛ داده شهری؛ زیستپذیری | تهران | پلتفرم شهری برای پروژههای نوآوری و بهبود تجربه زندگی شهروندان |
| مؤسسه تحقیقات محیطزیست دانشگاه علوم پزشکی تهران / Institute for Environmental Research (TUMS IER) | مؤسسه پژوهشی | کیفیت هوا/آب؛ ارزیابی سلامت محیط | تهران | پژوهش مرزی در سلامت محیط و ارتباط با QoL |
| مرکز ملی مطالعات اعتیاد (دانشگاه علوم پزشکی تهران) / INCAS | مؤسسه پژوهشی/بالینی | سلامت روان؛ اعتیاد؛ سیاست سلامت | تهران | پژوهش و درمان اعتیاد با پیامدهای مستقیم بر QoL |
| سازمان بهزیستی کشور / State Welfare Organization of Iran | نهاد دولتی/اجتماعی | معلولیت؛ توانبخشی؛ سالمندی؛ شمول | سراسر کشور | ارائه خدمات حمایتی و توانبخشی به گروههای آسیبپذیر برای ارتقای QoL |
| وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی / MCLSW | نهاد دولتی | رفاه؛ حمایت اجتماعی؛ فقر | تهران | متولی سیاستهای رفاهی و حمایت اجتماعی با اثر مستقیم بر کیفیت زندگی |
| محک – مؤسسه خیریه حمایت از کودکان مبتلا به سرطان / MAHAK | NGO | سلامت کودک؛ حمایت مالی/روانی؛ QoL | تهران (ملّی) | خدمات جامع درمان/حمایت بهبوددهنده QoL کودکان و خانوادهها |
| مؤسسه خیریه کهریزک / Kahrizak Charity Foundation | NGO | سالمندی؛ معلولیت؛ توانبخشی؛ مراقبت بلندمدت | تهران / البرز | ارائه خدمات اقامتی/توانبخشی به سالمندان و افراد دارای معلولیت |
| پژوهشگر: رضا ملکزاده / Reza Malekzadeh | فرد | سیاستگذاری سلامت؛ اپیدمیولوژی؛ QoL مرتبط با بیماریها | تهران | پژوهشگر پرارجاع با پروژههای ملی (PERSIAN Cohort) و آثار سیاستی |
| پژوهشگر: سحرناز نجات / Saharnaz Nedjat | فرد | سنجش QoL؛ اپیدمیولوژی اجتماعی؛ سلامت شهری | تهران | آثار علمی در سنجش QoL و SDH؛ عضو هیئتعلمی TUMS |
| پژوهشگر: علیاکبر حقدوست / Ali Akbar Haghdoost | فرد | اپیدمیولوژی؛ سیاست سلامت؛ SDGهای سلامت | کرمان | نقشآفرینی در سیاستگذاری و پژوهشهای ملی اپیدمیولوژی |
| پژوهشگر: مسعود یونسیان / Masoud Yunesian | فرد | آلودگی هوا؛ سلامت محیط؛ ارزیابی ریسک | تهران | پژوهشهای اثرگذار بر کیفیت محیط و رفاه سلامت |
| پژوهشگر: غلامرضا گرمارودی / Gholamreza Garmaroudi | فرد | ارتقای سلامت؛ آموزش سلامت؛ QoL | تهران | پژوهشهای بینرشتهای در ارتقای سلامت و شاخصهای QoL |
منابع بینالمللیموضوع / توضیح
| PERMA: مدل رفاه پنجبعدی (سلیگمن) | مدل روانشناسی مثبت برای افزایش رضایت از زندگی |
| کاهش استرس مبتنی بر ذهنآگاهی (MBSR) | برنامه مدیریت استرس ابداعشده توسط جان کابات-زین |
| روانشناسی مثبت | مطالعه علمی عوامل شادی و تابآوری روانی |
| علوم اعصاب شناختی | مطالعهٔ فرآیندهای عصبی پشتپردهٔ شناخت و تصمیمگیری |
| تابآوری روانشناختی | توانایی مقابله و بازگشت سریع به وضعیت عادی بعد از بحران |
| سبکهای تربیت فرزند | چارچوبهای شناختهشده در روانشناسی تربیتی و خانواده |
منابع ایرانیموضوع / توضیح
| مؤسسه آموزش عالی علوم شناختی (ICSS) | پژوهش و آموزش در حوزهٔ علوم شناختی در ایران |
| مرکز تحقیقات علوم اعصاب (دانشگاه علوم پزشکی ایران) | پژوهشهای علوم اعصاب و رفتار در ایران |
| انجمن روانشناسی ایران | بزرگترین نهاد علمی روانشناسی کشور |
| پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (IranDoc) | پایگاه داده مقالات و پایاننامههای علمی ایران |
| سایر منابع معتبر | منابع متنوع دیگر (مقالات، کتابها و مطالعات ایرانی) |
این منابع فقط بخشی از زیرساخت فکری کار ما هستند. همه مطالب و دورههای ما براساس شواهد علمی طراحی شده و با نمونههای ایرانی ترکیب میشود تا اعتبار علمی و کاربردیبودن همزمان تضمین شود.
این مسیر برای چه کسانی هست (و نیست)
رشدباما برای افرادی است که به تغییر تدریجی و پایدار اعتقاد دارند. اگر دنبال نسخههای یکشبه و هیجانی هستید، صادقانه میگویم اینجا جای شما نیست. مسیر یادگیری ما همواره با تمرینهای کوتاه، ابزارهای ساده و پیگیری همتاها همراه است. من به چیزی کمتر از «تغییر رفتاری قابلاندازهگیری» راضی نمیشوم؛ بنابراین شما همانقدر که یاد میگیرید، عمل هم میکنید – چه در مدیریت استرس و توجه، چه در روابط زوجی و خانوادگی، چه در مدیریت زمان و انرژی و مرزبندی با دنیای دیجیتال.
اگر آمادهاید گامهای کوچک اما پیوسته بردارید و با پشتکار روی زندگی معنادارتان کار کنید، از شما دعوت میکنم در این مسیر همراه ما باشید. در «رشدباما» تنها نیستید: ما کنار هم مسیر یادگیری را میپیماییم و در هر قدم، از تجربیات یکدیگر میآموزیم. همواره شفافیت و صداقت را در کار خود حفظ میکنیم تا شما با اعتماد کامل، در این مسیر رشد مشارکت کنید.
منابع: بسیاری از بخشهای این متن برگرفته از مأخذهای معتبر آکادمی رشدباما است؛ برای نمونه، شرح کامل فلسفه و روش کار را میتوانید در نشریات و منشورهای اختصاصی آکادمی ببینید. (جدول منابع نیز نشاندهندهٔ مسیر کلی ایجاد محتوا در آکادمی ماست.)